Zimowy problem – podrażnione oczy. Jak sobie radzić?

Oko jest jednym z kluczowych narządów zmysłów - odbiera wrażenia wzrokowe, które następnie odczytywane są w mózgu. Z racji swojej niebagatelnej roli w dostarczaniu nam informacji o otoczeniu, w którym żyjemy, ewolucja wyposażyła je w tzw. aparat ochronny. Tworzą go: narząd łzowy (produkujący ciecz łzową), spojówka (przezroczysta błona śluzowa, która wyściela wewnętrzną stronę powieki i większą część przedniej powierzchni gałki ocznej), powieki, brwi i rzęsy (zatrzymują ciała obce, pot i pył) oraz oczodół, czyli kostne zagłębienie w czaszce chroniące przed urazami mechanicznymi. Mimo tylu obronnych czynników w chłodnych miesiącach wiele osób zmaga się z uczuciem podrażnionych oczu. Często jest ono określane mianem „przewiania”, ale co tak naprawdę znaczy ten termin? Jakie czynniki sprzyjają temu zjawisku? Czy jest dla nas groźne oraz co zrobić, aby złagodzić nieprzyjemne dolegliwości?

„Przewiane oko” – czym jest naprawdę?

Zjawisko „przewiania oczu” jest znane większości z nas. Tak naprawdę jednak, w terminologii medycznej takie pojęcie nie istnieje. Jest to potoczne określenie łzawienia, zaczerwienienia, suchości, bólu lub pieczenia oka, pojawiających się po kontakcie z mroźnym, silnym wiatrem lub z chłodnym, suchym powietrzem. Zwykle mówimy o nim w okresie jesienno-zimowym i w kontekście dzieci, chociaż może wystąpić także u dorosłych. Z reguły jednak dorośli lepiej chronią się przed zmiennymi warunkami atmosferycznymi niż szalejące na podwórku dzieci.

Samo oko, z racji swojej budowy, jest tak naprawdę odporne na działanie wiatru. Gwałtowne, zimne podmuchy mogą jednak podrażnić zewnętrzne jego warstwy, czyli spojówkę i rogówkę. Dodatkowym czynnikiem pogarszającym sytuację, jest zawilgocenie oczu, typowo podczas płaczu. To między innymi dlatego „przewiane oczy” u dziecka są czymś znacznie częstszym. Załzawione oczy omywane strumieniem chłodnego powietrza jeszcze łatwiej ulegają podrażnieniu.

Czym tak naprawdę grozi nam „przewianie oczu”? Otóż istotą problemu jest zaburzenie mechanizmów obronnych, chroniących przed drobnoustrojami. Podrażnione oczy są dużo bardziej podatne na zakażenie – najczęściej wirusami lub bakteriami. Narażenie na gwałtowne zmiany temperatury osłabia także cały organizm, co zwiększa ryzyko rozwoju choroby przeziębieniowej, wywoływanej przez wirusy.

Nieprzyjemne objawy oczne - co robić?

W przypadku pojawienia się powyższych objawów tuż po bezpośrednim narażeniu na chłodne, silne podmuchy powietrza (np. po jesiennym lub zimowym spacerze/zabawie na podwórku w przypadku dzieci) warto przemyć oczy solą fizjologiczną. Tak naprawdę nigdy nie wiemy, czy wiatr nie przeniósł na nie drobinek zanieczyszczeń i drobnoustrojów.

W przypadku podrażnienia czy zaczerwienienia oczu pomocne może być także zastosowanie do worka spojówkowego kropli zawierających np. tetryzolinę, która obkurcza naczynia krwionośne spojówki oka, powodując zmniejszenie jej obrzęku i zaczerwienienia.

Silny wiatr, zimne lub suche powietrze, klimatyzacja oraz otwarte okna zwiększają parowanie filmu łzowego, wywołując odczucie suchości. Na rynku dostępnych jest szereg różnych nawilżających kropli, które łagodzą ten dyskomfort.

W kolejnych dniach kluczowa jest obserwacja. Jeśli zauważymy nasilanie się zaczerwienienia, bólu, pieczenia, łzawienia lub pojawienie się ropnej wydzieliny koniecznie trzeba udać się do lekarza, ponieważ najprawdopodobniej świadczy to o rozwijającej się infekcji - najczęściej wirusowej lub bakteryjnej. Dopiero po konsultacji okulisty i badaniu z użyciem m.in. lampy szczelinowej będzie można stwierdzić precyzyjnie, który element oka „jest chory” oraz jaki patogen za to odpowiada. Najprawdopodobniej specjalista zaleci także silniejsze leki.

Istnieją pewne niepokojące objawy, których występowanie razem z zaczerwienieniem oka wymaga pilnej konsultacji lekarskiej - są to:

• pogorszenie/utrata widzenia,
• nadwrażliwość na światło,
• silny ból oka z towarzyszącym bólem głowy,
• nagłe pojawienie się podwójnego widzenia,
• pojawienie się kół tęczowych wokół źródeł światła.

Ich zlekceważenie albo przeczekanie może wiązać się nawet z trwałą utratą wzroku.

Powiązane artykuły:

Jakie krople do oczu wybrać? >>
10 domowych sposobów na dolegliwości oczu - fakty i mity >>
Czerwone, piekące oczy - co robić, gdy piecze? >>

Autor: Lekarz Irena M. Wojtowicz

Bibliografia:

1. Prost M. Zespół suchego oka. Medycyna Praktyczna dla Pacjentów. 21.08.2015.
2. Pogrzebielski A. Zaczerwienienie oka (czerwone oko; zespół czerwonego oka). Medycyna Praktyczna dla Pacjentów. 29.03.2017.