Do okulisty sprowadzają nas różne przyczyny – najczęściej jest to pogorszenie widzenia, ale także stany zapalne oka, ciała obce czy też rutynowe badanie, np. do prawa jazdy. Przed przystąpieniem do badania lekarz powinien przeprowadzić z nami tzw. wywiad, czyli zapytać się o powód wizyty, dotychczasowe schorzenia okulistyczne i obecne choroby ogólne (np. nadciśnienie, cukrzyca). Po wywiadzie następuje szczegółowe badanie narządu wzroku.
Podstawowym badaniem okulistycznym jest sprawdzenie ostrości widzenia do dali i bliży.
Badanie to lekarz przeprowadza dla każdego oka osobno, zaczynając najczęściej od oka prawego lub też tego, które pacjent uważa za słabsze. W tym czasie drugie oko powinno być szczelnie zasłonięte, aby uniknąć umyślnego lub bezwiednego „podglądania”. Badanie to jest przeprowadzane z wykorzystaniem próbnej ramki okularowej lub specjalnego urządzenia zwanego foropterem. Do sprawdzenia ostrości widzenia do dali wykorzystuje się specjalne tablice, na których znajdują się różnej wielkości tzw. optotypy czyli literki, cyferki lub obrazki (dla dzieci), które pacjent czyta każdym okiem osobno, siedząc lub stojąc w odległości 5 m od tablicy. Jeśli badany jest w stanie odczytać tylko pierwszy rząd to jego widzenie jest równe 0,1, jeśli ostatni to jego widzenie wynosi 1,0 (co oznacza, że czyta 10/10 rzędów znaków). Pomimo iż w praktyce klinicznej za prawidłową uważa się ostrość wzroku 1,0, to niektórzy z nas są w stanie przeczytać jeszcze niższe rzędy i ich widzenie może być wtedy opisywane jako 1,25; 1,5 czy 2,0 (bardzo rzadko).
Jeżeli badany nie rozpoznaje największego znaku z tablicy, wówczas poleca się mu liczyć palce pokazywane przez lekarza. Może się zdarzyć, że badany nie widzi nawet pokazywanych palców, wtedy lekarz sprawdza poczucie światła, świecąc np. latarką z czterech różnych kierunków. Brak poczucia światła jest równoznaczny z całkowitą ślepotą. Do badania widzenia z bliży wykorzystuje się także specjalne tablice, z których badana osoba czyta tekst z odległości 30 cm.
W sytuacji kiedy lekarz stwierdzi obniżenie ostrości wzroku poniżej normy, stara się dobrać odpowiednią korekcję okularową.
Dokonuje tego "przymierzając" badanemu próbne szkła do momentu dobrania właściwej korekcji. Do korekcji krótkowzroczności używa się tzw. "minusów", a dalekowzroczności "plusów". Do szybkiej oceny wady wzroku wykorzystuje się często refraktometr automatyczny - badanie popularnie znane jako „komputerowe badanie wzroku”. Należy jednak pamiętać, że jest to tylko badanie pomocnicze i tylko na jego podstawie lekarz nie powinien wystawić recepty okularowej.
Kolejnym badaniem podczas wizyty okulistycznej powinien być pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego.
Ciśnienie to mierzy się za pomocą urządzenia zwanego tonometrem i w zależności od rodzaju tonometru może ono przebiegać bezdotykowo (tzw. "dmuchniecie w oko") lub wymagać znieczulenia kroplowego i bezpośredniego kontaktu z okiem. Prawidłowe ciśnienie mieści się w granicach 10-21 mmHg.
Następnie lekarz przystępuje do szczegółowego badania oka. Na początku sprawdza ustawienie gałek ocznych i ich ruchomość, po czym przechodzi do badania w lampie szczelinowej. Lampa szczelinowa jest specjalnym urządzeniem wyposażonym w system optyczny powiększający obraz, dzięki czemu lekarz jest w stanie dokładnie ocenić poszczególne odcinki oka. Badanie to jest całkowicie bezbolesne i bezpieczne. Lekarz poleci oprzeć brodę i czoło na specjalnej podpórce, by mógł bez problemu ocenić zarówno przedni jak i tylny odcinek oka. Niewielkim dyskomfortem może być światło, które okulista kieruje na nasze oko i które może nas trochę „oślepiać”. Badanie to trwa klika minut, w trakcie których specjalista bada każde oko oddzielnie. Aby zbadać dno oka musi zastosować krople, które rozszerzą nasze źrenice. Efekt ten utrzymuje się kilka godzin, i niestety powoduje przejściowe pogorszenie widzenia, zwłaszcza do bliży. Przez szeroką źrenicę do wnętrza gałki ocznej wpada więcej promieni słonecznych, co może być dla nas bardzo nieprzyjemne.
Pamiętajmy, aby na wizytę u okulisty najlepiej wybrać się bez samochodu (albo z kierowcą), a w słoneczny dzień zabrać ze sobą okulary przeciwsłoneczne.
Tylny odcinek lekarz ocenia umieszczając przed naszym okiem specjalną soczewkę, która umożliwia ocenę w bardzo dużym powiększeniu wszystkich odcinków dna oka m.in. tarczę nerwu wzrokowego czy siatkówkę.
W przypadku wykrycia nieprawidłowości lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak:
Pamiętajmy, że badanie okulistyczne trwa kilkanaście minut, a przy tym jest całkowicie bezbolesne i bezpieczne, dlatego też nie bójmy się wizyt u okulisty i nie odkładajmy ich „na później”, zwłaszcza jeśli coś niepokojącego dzieje się z naszym wzrokiem.
Osoby po 40 roku życia powinny badać się przynajmniej raz na 2 lata, a jeśli występują u nich schorzenia ogólne, takie jak cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze - częściej (nawet co 3-6 miesięcy), w zależności od zaleceń lekarza.
Powiązane artykuły:
Jak wybrać soczewki kontaktowe? >>
Schorzenia oczu, astygmatyzm, asymetria gałek ocznych >>
Ciekawostki >>
Konsultacje medyczne: dr n. med. Maria Lewandowska-Furmanik
