Najważniejsze informacje na temat oczu - zobacz, co jest prawdą, a co tylko powszechnym mitem.
W składzie chemicznym wody słonej (morskiej) dominują chlorki, poza tym ma ona odczyn lekko zasadowy. Dlatego też pływanie czy kąpiele w morzach i oceanach mogą powodować podrażnienie i zaczerwienienie oczu. Uczucie swędzenia, pieczenia, szczypania czy ciała obcego w oku można zmniejszyć przepłukując oczy po kąpieli kroplami z grupy sztucznych łez, natomiast aby nie dopuścić do wystąpienia wymienionych dolegliwości dobrze jest mieć nawyk pływania w okularach ochronnych. Dodatkowo pływanie zarówno w słonej jak i słodkiej wodzie może prowadzić do rozwoju bakteryjnego zapalenia spojówek czy bardziej niebezpiecznego pełzakowego zapalenia rogówki, wywoływanego przez ameby. Pierwotniaki te znajdowane są zarówno w zbiornikach wody słonej, słodkiej, zbiornikach solankowych czy basenach rekreacyjnych. Są odporne na wiele dostępnych środków dezynfekcyjnych, a zapalenie rogówki, które powodują cechuje bardzo silny ból oka, światłowstręt i zaburzenia widzenia. Leczenie jest długotrwałe i często nie przynosi oczekiwanych, zarówno przez pacjenta jak i przez lekarza, rezultatów. Bakteryjne zapalenie spojówek wywołuje uczucie dyskomfortu, z obecnością ropnej wydzieliny w worku spojówkowym, dobrze jednak reaguje na leczenie antybiotykiem w kroplach do stosowania miejscowego. Przestrzeganie podstawowych zasad higieny, a także pływanie w okularach ochronnych może znacznie ograniczyć ryzyko infekcji.
Promieniowanie słoneczne UVA i UVB ma niekorzystny wpływ na oczy. Na działanie promieniowania słonecznego narażeni jesteśmy przez cały rok, zarówno latem jak i zimą. Promieniowanie odbite, np. od śniegu, wody czy piasku, ma tak samo niekorzystny wpływ na oczy jak promieniowanie dostające się do oka na drodze bezpośredniej ekspozycji. Ochrona oczu przed promieniowaniem UV jest niezmiernie ważna, ponieważ zmniejsza ryzyko rozwoju chorób zwyrodnieniowych plamki czy spojówek.
Dlatego też wychodząc z domu zawsze powinniśmy pamiętać o okularach przeciwsłonecznych z filtrami UV (powinny być atestowane) i tzw. powłoką antyrefleksyjną, a zimą o goglach ochronnych.
Zastosowanie filtrów jest możliwe we wszystkich rodzajach okularów (korekcyjne, przeciwsłoneczne bez korekcji, gogle ochronne) oraz soczewkach kontaktowych. Komfort widzenia w słoneczne dni dają szkła fotochromowe, które przyciemniają się w zależności od intensywności światła. Wiele zalet mają także szkła gradalne (u dołu są jaśniejsze) – oko nie jest w nich narażone na nagłe zmiany natężenia światła. Najlepiej, by szkła były szare, zielone lub brązowe. Promieniowanie słoneczne ma niekorzystny wpływ przez całe nasze życie, dawka promieniowania ulega bowiem kumulacji. Dlatego też należy stosować okulary ochronne z filtrami już nawet u dzieci, gdyż w młodym wieku przy całkowicie przeziernej soczewce więcej szkodliwego promieniowania dostaje się do oczu. Zabierając na urlop dziecko warto wyjątkowo zadbać o bezpieczeństwo jego oczu – okulary przeciwsłoneczne powinny mieć dobrej jakości filtry i być dostosowane do dziecka i jego aktywności.
Podstawą warunkującą widzenie barwne jest obecność w siatkówce trzech rodzajów czopków, z których każdy jest najbardziej wrażliwy na jeden z trzech zakresów barwy – niebieskiej, zielonej, lub czerwonej (przy czym zakresy te zachodzą na siebie), co łącznie umożliwia widzenie wszystkich barw. Oko ma ograniczoną rozdzielczość barw, tzn. czasem nie jest w stanie dostrzec różnicy występującej między dwoma barwami o różnym widmie traktując je jako takie same. Oko ludzkie wykazuje różny stopień wrażliwości na określoną barwę co jest uwarunkowane liczbą czopków wrażliwych na określoną długość fal świetlnych. Jednoczesne pobudzenie wszystkich 3 rodzajów czopków wywołuje wrażenie bieli. Wrażenie barwne musi być definiowane przez barwę, jaskrawość i nasycenie. Wrodzone zaburzenia rozpoznawania barw występują u 8% mężczyzn i u ok. 0,4% kobiet. Są genetycznie uwarunkowane, dziedziczone genem recesywnym, sprzężonym z płcią.
Achromatyzm lub monochromatyzm to całkowita ślepota na barwy. Osoba dotknięta rozróżnia jedynie różne stopnie jaskrawości obserwowanych przedmiotów. Różne rodzaje zaburzeń rozpoznawania barw wynikają z wadliwego funkcjonowania czopków. Wynikiem wadliwego działania jednego rodzaju czopków jest dichromatyzm. Najczęstsza forma ludzkiej ślepoty barw wynika z problemów z czułością czopków na barwy o średniej lub długiej długości fali (np. zielona i czerwona) i pociąga za sobą problemy w odróżnianiu barw czerwonej i zielonej od innych barw. Ślepota barwy czerwonej i zielonej zwana jest potocznie daltonizmem – nazwa ta pochodzi od angielskiego chemika Johna Daltona, który w 1794 roku na własnym przypadku opublikował jej opis. Zaburzenie rozpoznawania barw może być także wynikiem uszkodzenia dróg wzrokowych począwszy od siatkówki po korę wzrokową. Może być również efektem ubocznym działania leków lub związków chemicznych (substancje psychoaktywne, alkaloidy).
Dym tytoniowy jest pojęciem szerszym, niż dym papierosowy, gdyż obejmuje również dym z cygar, cygaretek, fajki. Jednak terminy te często stosuje się zamiennie. Wielogodzinne przebywanie w zadymionych pomieszczeniach (puby, dyskoteki) może spowodować silne podrażnienie oczu wywołując niespecyficzne przewlekłe zapalenie spojówek. Dym papierosowy drażni oczy, powodując ich zaczerwienienie, pieczenie czy łzawienie, czasami światłowstręt. Uczucie ciała obcego może być nasilone zwłaszcza u osób noszących soczewki kontaktowe czy alergików. Dlatego też podczas długiego przebywania w zadymionych pomieszczeniach należy stosować regularnie preparaty sztucznych łez dla nawilżenia oka, a po powrocie zdjąć soczewki kontaktowe i przepłukać oczy sztucznymi łzami lub solą fizjologiczną. Spanie w soczewkach kontaktowych po nocy spędzonej w zadymionym klubie znacznie nasila dolegliwości i może prowadzić do niebezpiecznych dla oka powikłań takich jak owrzodzenie rogówki.
Powiązane artykuły:
Dym tytoniowy szkodzi Twoim oczom! >>
Ciekawostki >>
Dolegliwości oczu >>
dr n. med. Małgorzata Mulak, lekarz okulista
