Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.
Mimo, że nasze oczy chronione są przez omywający je film łzowy i nieustannie mrugające powieki, od czasu do czasu zdarza się, że wpadają do nich ciała obce. Jak wyciągnąć coś z oka? Co zrobić jeśli czujemy albo znajdujemy ciało obce w oku pod powieką górną? Kiedy należy udać się do szpitala?
Szczęśliwie najczęściej ciała obce zatrzymują się pod powieką, na/w spojówce albo rogówce – nazywamy je wówczas powierzchownymi ciałami obcymi. Zaliczamy do nich m.in. rzęsy, piasek, małe owady i różne pyłki unoszące się w powietrzu, które trafiają do oka podczas przebywania na zewnątrz, w wyniku podmuchu wiatru albo zatarcia oczu brudnymi rękoma lub nieodpowiedniej higieny podczas używania soczewek kontaktowych. Ciała obce wbijające się w spojówkę lub rogówkę dostają się do oka z większą siłą, najczęściej w trakcie prac, które wiążą się z powstawaniem drobnych fragmentów (odprysków) twardego materiału, -np. szlifowanie, wiercenie, praca w warsztatach samochodowych, przy cięciu płytek ceramicznych lub w wypadkach komunikacyjnych. Powierzchowne ciała obce wywołują nasilony ból oka, zaczerwienienie, pieczenie, ciągłe mruganie i jednostronne łzawienie. Są to naturalne mechanizmy obronne, które mają na celu samoistne usunięcie obcego elementu. Łzy zawierają dodatkowo substancje o działaniu przeciwbakteryjnym.
Znacznie gorsze są wewnątrzgałkowe ciała obce, wbijające się w oko z bardzo dużą siłą. Zwykle dzieje się to również podczas prac generujących powstanie odprysków albo rzadziej nieszczęśliwych wypadków, np. samochodowych. Taki element metalu/drewna/szkła może dotrzeć aż do tylnych warstw gałki ocznej i zagrażać utratą wzroku. Co ciekawe, wewnątrzgałkowe ciała obce najczęściej nie powodują dolegliwości bólowych, chyba, że rana wlotowa jest duża. Jeśli nie doszło do krwotoku i uszkodzenia siatkówki mogą tkwić w oku bardzo długo i powodować odległe powikłania – zakażenia, reakcje chemiczne na obce elementy czy odwarstwienie siatkówki.
Jeśli obserwujemy ciało obce w oku, pierwsza pomoc zaczyna się tak naprawdę od wstępnej oceny, czy jest ono powierzchowne czy wewnątrzgałkowe.
Powierzchowne ciało obce w oku - czy wyjdzie samo? To pierwsze pytanie, które nasuwa się na myśl. Jeśli podczas mrugania element przesuwa się po powierzchni oka, to dobry znak. W takiej sytuacji jest szansa, że po kilkunastu sekundach intensywnego ruchu powiek i wzmagającego się łzawienia wypłynie samoistnie. Gdy tak się nie dzieje, najlepiej spróbować usunąć samodzielnie powierzchowny, obcy fragment – znajdujący się na spojówce lub rogówce - nawilżonym (najlepiej gdyby to była sól fizjologiczna albo przegotowana woda – zmniejszamy wówczas ryzyko zakażenia) wacikiem lub rogiem chusteczki albo masywnie przepłukać oko solą fizjologiczną. Więcej trudności sprawia wydobycie drażniącej cząstki spod powieki górnej. Często, gdy czujemy, że coś nam wpadło do oka, a nie widzimy tego, zatrzymało się właśnie tam. W takiej sytuacji należy odwrócić powiekę – dobrze jest poćwiczyć tę czynność wcześniej, „na wszelki wypadek”. Szczegółowe instrukcje jak to zrobić można bez problemu znaleźć w Internecie.
Zwykły podmuch wiatru, drobinka piasku, dym czy kurz mogą podrażnić powierzchnię oka na tyle mocno, że jeszcze kilka godzin później czujemy dyskomfort, pieczenie i obserwujemy zaczerwienienie oraz łzawienie. Możemy wówczas sięgnąć po nawilżające krople do oczu, które złagodzą dolegliwości i dadzą spojówce czy rogówce czas na regenerację. Warto wybierać krople, które nie zawierają konserwantów, aby jeszcze bardziej nie podrażnić oka sztucznymi dodatkami.
Ciała obce powierzchowne, ale wbite w rogówkę zwykle wymagają interwencji lekarza. Do ich usunięcia potrzebne będzie znieczulenie oka i sprawne posługiwanie się igłą – lepiej nie próbować tego w domu.
Wewnątrzgałkowe ciała obce – wbite w oko, a sprawiające zaskakująco mało dolegliwości – absolutnie nie powinny być usuwane w warunkach domowych, nawet jeśli obserwujemy wyraźnie wystający fragment, który aż prosi się o wyciągnięcie. W tym przypadku konieczna jest interwencja lekarza. Nie należy usuwać samodzielnie takiego ciała obcego. Lekarz usunie ciało obce przy pomocy igły, po uprzednim znieczuleniu oka. Poza tym należy również ocenić, czy nie doszło do zakażenia.
Gdy ciała obcego nie widać, a jest prawdopodobne, że mogło dojść do jego głębokiego wbicia w oko absolutnie nie należy czekać tylko także natychmiast udać się do szpitala, najlepiej na okulistyczną izbę przyjęć. Jeśli diagnoza się potwierdzi niezbędna będzie interwencja chirurgiczna, niemożliwa do przeprowadzenia w domu czy Podstawowej Opiece Zdrowotnej (u Lekarza Rodzinnego).
Powiązane artykuły:
Czerwone, piekące oczy - co robić, gdy piecze? >>
Dolegliwości oczu >>
Czynniki negatywnie wpływające na oczy >>
Autor: Lekarz Irena M. Wojtowicz
Bibliografia:
Pogrzebielski A. Ciało obce w oku. Medycyna Praktyczna dla Lekarzy. 10.08.2020
https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.III.23.26.1. (dostęp: 14.02.2022)
Zagórski Z. Ciała obce w oku, Medycyna Praktyczna, 2.12.2013
https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/urazyoka/85415,ciala-obce-w-oku (dostęp: 14.02.2022)
