W ciągu dnia widzisz prawidłowo, a gdy zapada zmrok nie potrafisz się odnaleźć w otaczającej przestrzeni? Za wieczorne i nocne problemy ze wzrokiem odpowiada kurza ślepota. Przyczyny, objawy i leczenie, to kluczowe zagadnienia, które omawiamy w poniższym artykule.
Zmysł wzroku to niezwykle skomplikowany mechanizm, który umożliwia nam odbieranie piękna otaczającego świata. Abyśmy mogli cieszyć się tymi obrazami, impulsy świetlne muszą odbić się od obserwowanych przez nas przedmiotów, przejść przez gałkę oczną aż do tylnego jej odcinka, czyli siatkówki, zawierającej właściwe receptory wzrokowe, a następnie drogą nerwu wzrokowego informacje docierają wprost do ośrodka wzroku, w tylnej części mózgu (płat potyliczny). Oczy są więc funkcjonalnie związane z mózgiem i tylko sprawne współdziałanie tych dwóch narządów pozwala nam widzieć. Mimo tego, zaburzenia wzroku najczęściej są efektem problemu okulistycznego, a zdecydowanie rzadziej neurologicznego (np. padaczka, nowotwory, migrenowe bóle głowy). Niewyraźne widzenie typowo pojawia się w wadach refrakcji, takich jak krótkowzroczność, dalekowzroczność czy astygmatyzm. U starszych osób, choć mogą wystąpić też w młodszym wieku, do przyczyn dołącza zaćma, czyli zmętnienie soczewki oraz retinopatia cukrzycowa i nadciśnieniowa (skutek nieleczonej albo źle leczonej cukrzycy i nadciśnienia tętniczego). Gwałtowne pogorszenie się wzroku, a nawet całkowita utrata widzenia mogą być objawem ostrego ataku jaskry, zapalenia nerwu wzrokowego, niedokrwienia siatkówki czy zatrucia, np. alkoholem metylowym.
Niewyraźne widzenie wyłącznie po zmroku to specyficzne zaburzenie, nazywane ślepotą zmierzchową, która może być jedynym objawem albo towarzyszyć innym chorobom.
Pamiętajmy, aby w wypadku jakichkolwiek problemów ze wzrokiem, udać się do lekarza okulisty, ponieważ tylko ten specjalista dysponuje szeregiem urządzeń i badań diagnostycznych, pozwalających postawić właściwe rozpoznanie. Jeśli niewyraźne widzenie pojawia się nagle, konieczna jest natychmiastowa konsultacja, gdyż jakiekolwiek odroczenie wizyty zmniejsza szansę na poprawę widzenia.
Receptory wzrokowe (fotoreceptory) znajdujące się w siatkówce to tak naprawdę:
Uszkodzenie pręcików prowadzi do zmniejszenia ostrości widzenia w słabym oświetleniu i w ciemności, co nazywane jest fachowo ślepotą zmierzchową, hemeralopią lub nyktalopią, a zwyczajowo kurzą ślepotą. Objawy są szczególnie dokuczliwe w sezonie jesienno-zimowym, kiedy bardzo szybko robi się ciemno. Chore osoby czują się zdezorientowane po zmroku, co zwiększa ryzyko urazów. Kurza ślepota u kierowców to ogromne niebezpieczeństwo wypadków, ponieważ w pochmurne dni, wieczorami i w nocy ciężej zauważyć im pieszych czy przeszkody na drodze.
Przyczyn tego zjawiska może być dużo, a wśród nich najczęściej wymienia się niedobór witaminy A.
Aby fotoreceptory mogły pochłonąć światło, muszą zawierać w sobie specjalny barwnik. W przypadku pręcików jest nim rodopsyna, która powstaje przy udziale witaminy A. Jeśli więc mamy niedobór tego składnika, co najczęściej wynika z niedostatecznej podaży z pokarmem, to objawem będzie kurza ślepota. Oprócz problemów ze wzrokiem zaobserwujemy również łamliwość włosów i paznokci, częstsze infekcje (w wyniku spadku odporności), a przede wszystkim suchość skóry i oczu, aż do powstania zespołu suchego oka przy długotrwałym deficycie. Niedobór witaminy A zwykle dotyczy kobiet w ciąży i noworodków w krajach słabo rozwiniętych. W polskich warunkach zdarza się znacznie rzadziej. W przypadku krótkotrwałego niedoboru suplementacja witaminy A, w tym podanie drogą dożylną może wystarczyć. Jeśli jednak niedostateczna podaż tego składnika trwa od bardzo dawna, możliwe jest nieodwracalne uszkodzenie wzroku – to kolejny argument, aby jak najszybciej, gdy gorzej widzimy, udać się do okulisty.
Za kurzą ślepotę może odpowiadać także niedobór cynku, zwyrodnienie plamki albo wysoka krótkowzroczność. Jedną z poważniejszych przyczyn jest zwyrodnienie barwnikowe siatkówki (retinitis pigmentosa). W tym wypadku niedowidzenie w ciemności pojawia się bardzo wcześnie, już w 1-2 dekadzie życia. Z czasem dołącza ograniczenie pola widzenia aż do powstania widzenia lunetowego, czyli widzenia tylko w części centralnej. Jest to wcale, nierzadka choroba, dotykająca 1 na 4000 osób1, uwarunkowana genetycznie, której medycyna dotychczas nie potrafi wyleczyć.
Leczenie zależy od stwierdzonej przyczyny ślepoty zmierzchowej i może obejmować wspomniane wcześniej uzupełnianie witaminy A. Jeśli dodatkowo pojawia się uczucie suchości oka zaleca się sięgnięcie po niezawierające konserwantów krople nawilżające.
Powiązane artykuły:
Podstawowe badanie okulistyczne >>
Jak widzimy kolory, światło i odległość? >>
Wady wzroku >>
Autor: Lek. Irena Wojtowicz
Bibliografia:
1. Stodolska-Nowak A, Siwiec-Prościńska J. Ślepota zmierzchowa. Okulistyka po Dyplomie, 04/2018.
Komputery zdominowały nasze życie. Korzystają z ...
CZYTAJ WIĘCEJ »Ćwiczenia oczu odgrywają szczególną rolę nie tyl...
CZYTAJ WIĘCEJ »
